Cẩm nang Nhượng quyền #7: Phân biệt Nhượng quyền với hoạt động li-xăng (License)

Li-xăng là việc tổ chức, cá nhân nắm độc quyền sử dụng một đối tượng sở hữu công nghiệp (bên giao li-xăng) cho phép tổ chức, cá nhân khác (bên nhận li-xăng) sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp đó. Thông thường hợp đồng NQTM và li-xăng đều có chung đối tượng đó là các quyền sở hữu công nghiệp như nhãn hiệu hàng hóa, kiểu dáng công nghiệp, sáng chế, giải pháp hữu ích…tùy vào từng hợp đồng cụ thể. Bên cạnh đó, hai hoạt động này có những điểm khác nhau như sau:

          Thứ nhất, đối tượng của hợp đồng cấp li-xăng đó là các quyền sở hữu công nghiệp, còn đối tượng của hợp đồng NQTM cũng chia sẻ chung những đối tượng đó ngoài ra còn có thêm các bí quyết kinh doanh, thiết kế, trang trí địa điểm kinh doanh… Đối tượng của NQTM bao gồm các đối tượng được pháp luật sở hữu trí tuệ bảo vệ cũng như không bảo vệ. Như vậy, có thể nhận thấy đối tượng của NQTM rộng hơn và bao quát hơn so với đối tượng của hợp đồng li-xăng.

          Thứ hai, về quyền và nghĩa vụ của các bên, trong hợp đồng li-xăng các bên chỉ chuyển giao một số đối tượng sở hữu công nghiệp trong hợp đồng và sau đó bên được chuyển giao có thể sản xuất sản phẩm của riêng mình, thực hiện quảng cáo, phân phối theo cách mà mình muốn chứ không chịu sự ràng buộc từ phía bên cấp li-xăng. Còn đối với bên nhận quyền trong quan hệ NQTM, họ vừa phải tuân thủ mẫu mã, chất lượng, tiêu chuẩn hàng hóa vừa phải thực hiện việc tiếp nhận bí kíp kinh doanh, phương thức kinh doanh, thiết kế, trang trí, quảng cáo…của bên nhượng quyền. Nói khái quát, hoạt động NQTM hướng tới một hệ thống đồng bộ cả về nội dung và hình thức.

          Thứ ba, sự hỗ trợ của bên chuyển giao đối với bên nhận chuyển giao, trong quan hệ hợp đồng NQTM quan hệ giữa các bên mang tính rất chặt chẽ và liên tục từ khi ký kết hợp đồng tới khi chấm dứt hoạt động NQTM. Trong khi đó, quan hệ cấp li-xăng thì ngược lại, bên chuyển giao thông thường chỉ hỗ trợ trong thời gian đầu của quá trình chuyển giao còn sau đó thì không có nghĩa vụ theo dõi hỗ trợ trong suốt thời gian bên nhận chuyển giao hoạt động. Vấn đề này thực tế phụ thuộc vào thỏa thuận của các bên trong hợp đồng.

          Chuyển giao công nghệ và li-xăng là những hoạt động có nhiều đặc điểm rất giống với hoạt động NQTM đặc biệt là về các đối tượng, chính bởi vậy thường có sự nhầm lẫn giữa ba loại hình hoạt động này. Tuy nhiên, nhìn chung hoạt động chuyển giao công nghệ và li-xăng đều tiếp cận các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ một cách riêng lẽ, trong khi đó NQTM có tính đồng bộ cao. Các đối tượng được chuyển giao trong quan hệ NQTM luôn nằm trong một thể thống nhất cấu thành nên toàn bộ hệ thống nhượng quyền. Chính sự liên kết này tạo cho quan hệ NQTM có sự thay đổi về chất so với li-xăng và chuyển giao công nghệ. Nói cách khác, hợp đồng NQTM không phải là phép cộng đơn thuần của các hợp đồng li-xăng và chuyển giao công nghệ, do đó, các quan hệ NQTM mang những đặc điểm đặc thù và cần những quy phạm pháp luật riêng để điều chỉnh. Trên thực tế, có những trường hợp các bên vừa ký kết hợp đồng chuyển giao công nghệ vừa kí kết hợp đồng li-xăng để sử dụng các đối tượng của cả hai loại quan hệ này nhưng chúng ta vẫn có thể nhận ra sự khác biệt nhờ vào tính đồng bộ thống nhất của nhiều yếu tố như nhãn hiệu, tên thương mại, cung cách phục vụ, trang trí, quảng cáo…cũng như mối liên hệ hết sức chặt chẽ của các bên trong quan hệ NQTM.

Trích từ "Tài liệu bồi dưỡng tăng cường năng lực cho cán bộ thực hiện chức năng và người thực hiện công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp năm 2019 tại TP. HCM"

Nguồn: LS. Hồ Hữu Hoành